© Auteursdomein
C H E C K L I S T
A U T E U R S C O N T R A C T E N
Auteursdomein heeft het
veelgebruikte zg. 'Modelcontract' van de VvL aangepast voor nieuwe
technieken zoals PoD, e-boek en luisterboek, en de positie van de auteur meer in evenwicht gebracht met die van de
uitgever. Auteursdontract-09
►
Hieronder
vindt u de
Checklist-09
met de belangrijkste
onderwerpen bij de onderhandelingen over uw contract. U kunt deze zowel
naast het VvL contract gebruiken als naast het Auteurscontract-09 van Auteursdomein.
C H E C K L I S T
- 0 9
1. Tijdelijke looptijd
De gemiddelde winkelduur daalt al jaren en ligt nu op hooguit een jaar. Wettelijk mag uw uitgever uw werk na 1 jaar
verramsjen, vaak gebeurt het al eerder. Eventuele promotie-inspanning van de uitgever zal
normaalgesproken binnen het eerste jaar gebeuren. Houd het symmetrisch,
geef uw contract een verlengbare looptijd van 1 jaar. Dit moet expliciet
worden vastgelegd omdat de rechten in het standaardcontract niet aan de
auteur terugvallen als het boek wordt verramsjt of vernietigd. Waarom
een einddatum belangrijk is, leest u onder punt 2.
2. Productiewijze
vastleggen
Het wordt steeds gebruikelijker dat uitgevers een titel eerst in
Printing on Demand (PoD) produceren en pas daarna, als het boek mocht
aanslaan, in offset drukken. PoD is een voorraadvrije
productiemethode. Het is belangrijk dat u zich realiseert dat een boek
dat eenmaal in PoD beschikbaar is, min of meer 'eeuwig' leverbaar
blijft. Volgens het standaardcontract is langdurige niet-leverbaarheid echter vrijwel de enige manier waarop u desgewenst
van uw uitgever af kunt komen - PoD ketent de auteur dus aan de uitgever. Daardoor bent u niet vrij uw backlist in eigen beheer te nemen,
wat dankzij voorraadvrije techniek
gemakkelijk en financieel aantrekkelijk is geworden. Samengevat: er is
niets tegen PoD, integendeel, het voorkomt dat er grote partijen boeken
worden verramsjt, maar:
- PoD moet volgens een
afspraak tussen de uitgevers en de schrijversvakvereniging worden
ondergebracht in een afzonderlijk contract, en:
- PoD noodzaakt tot het expliciet overeenkomen van een einddatum
waarop het exploitatierecht hetzij wordt verlengd, hetzij terugvalt aan
de auteur. Auteursdomein adviseert een looptijd van 1 jaar.
3. Bibliotheekclausule:
schrappen
Auteursdomein adviseert u om de bibliotheekclausule, in afwachting
van verwachte juridische procedures, vooralsnog uit uw contract te
schrappen. Dit naar aanleiding van de praktijk van de openbare
bibliotheken om naar eigen goeddunken boeken 'om te werken' tot
luisterboeken, onbeveiligd te verspreiden en onderhands te verkopen
binnen het bibliotheekcircuit.
4. e-boeken als
nevenrecht: schrappen
In het standaardcontract worden e-boeken als 'nevenrecht' afgedragen
aan de exploitant van het gedrukte boek. Auteursdomein ontraadt om
op dit moment rechten af te dragen op digitale exploitaties aan de uitgever
die uw boek in druk uitgeeft, zeker als 'nevenrecht'. Het gaat vooral om e-boek en
luisterboek, op dragers en als download. Bij de exploitatie van
e-boeken kunt u rekening houden met het volgende:
- Een eboek is niets
anders dan uw eigen gecorrigeerde digitale manuscript, de
productiekosten zijn nihil en de auteur heeft in principe geen uitgever
nodig, alleen een aansluiting op het Centraal Boekhuis of andere
distributeur die de boeken op een veilige manier verspreidt in het
handelskanaal. De uitgeefkosten hebben hoofdzakelijk betrekking op distributie en beveiliging tegen illegaal kopiėren. (Naast een eventueel door de
uitgever te plegen, afzonderlijk overeen te komen inspanning voor
promotie). Op dit moment staat niet vast wat
die kosten zijn, de tarieven van het Centraal Boekhuis worden verwacht
in de zomer van 2009. De onderhandelingsruimte voor de auteursroyalty is
dus nog onbekend, maar zal naar verwachting voor een exploitatie zonder
promotie-inspanning niet lager dan 50% van de
verkoopprijs ex btw liggen.
- Verder is van belang dat een e-boek net als PoD een 'eeuwigdurende'
exploitatie is, die noodzaakt tot het expliciet overeenkomen van een
einddatum waarop het exploitatierecht wordt verlengd of terugvalt
aan de auteur.
- Laat uw werk nooit onbeveiligd verspreiden en leg de wijze van
beveiligen vast
in het contract. De opties voor de beveiliging bij verspreiding via
Centraal Boekhuis zijn op dit moment niet bekend. Ook hierover wordt in
de zomer duidelijkheid verwacht. De best beschikbare beveiliging in het
handelskanaal is op dit moment 'DRM-3' (zoals o.m. Selexyz
gebruikt bij de verkoop van eboeken). Watermerk en paswoord hebben
weinig nut.
5. Luisterboeken als
nevenrecht: schrappen
Ook dit zijn rechten op digitale exploitatie die niet thuishoren bij
de uitgever van het gedrukte boek. Ondergebracht in hetzelfde contract
zullen ze ofwel op de plank blijven liggen ofwel worden ondergebracht
bij derden. De rechten worden bij voorkeur geregeld in een afzonderlijk contract tussen
de eerste exploitant en de auteur. Afspraken over luisterboeken bevatten behalve de gewone
clausules die ook de exploitatie in druk regelen, in ieder geval de
volgende extra onderdelen:
- De auteur wordt als
eerste gevraagd het werk te vertolken,
- Op grond van de Auteurswet komt hem of haar een veto toe in de
vertolking;
- Het werk wordt afdoende beveiligd;
- Er wordt een looptijd voor de exploitatie vastgelegd.
6. Leg vitale afspraken
vast
De onderstaande 'vitale afspraken' worden meestal mondeling gemaakt
bij de uitgave in druk. Ze kunnen het succes van uw boek maken of breken
en worden vaak geschonden, leg ze dus vast in een bijlage
bij het contract.
1. De Vaste Boekenprijs (de winkelprijs van uw
gedrukte boek). Deze wordt vaak op het laatste moment eenzijdig door de uitgever verhoogd.
(e-Boeken en
luisterboeken hebben geen wettelijk verplichte vaste boekenprijs, wat
niet wegneemt dat u een afspraak moet maken over een al of niet fictieve
verkoopprijs die de grondslag voor de de royalty is.
2. De inkoopkorting voor de
boekhandel (van belang voor de
'bestelbereidheid'). Geboden kortingen variėren van 10-60%. De standaard boekhandelskorting
is 40% voor boeken die op voorraad worden gelegd en 20% voor 'boek op
verzoek' en 'brede beschikbaarheid', diensten waarmee het Centraal
Boekhuis voorraadvrije boeken doorlevert aan de boekhandel.
3. Oplage van de eerste druk.
4. De drukker (van belang voor controle op het oplagevolume).
5. Het tijdstip van verschijning.
6. Datum waarop het contract eindigt. Vanaf deze datum mag de uitgever
geen exemplaren meer in de handel brengen, ook geen restanten.
Hier wordt ook het aantal exemplaren genoemd dat de auteur zo laag vindt
dat in redelijkheid niet van hem of haar kan worden verwacht dat het
exploitatierecht nog langer wordt afgestaan.
7. De promotie-inspanning. Als de promotie-inspanning niet schriftelijk wordt vastgelegd kunt u
er van uitgaan dat er geen promotie is. Dit houdt in dat uw boek beschikbaar
wordt gemaakt zonder een
doelgroep te benaderen en dat het in de huidige overvolle markt vrijwel
zeker onopgemerkt verdwijnt. Promotievormen:
a) richting consument (leg
vast in budget of inhoud)
b) richting boekhandel (leg vast in budget of inhoud)
c) richting pers (leg vast in budget of inhoud)
d) web-presence auteur (leg vast in budget of inhoud)
8. Vertaalinspanning:
Beurzen in Frankfurt, Londen e.a.;
opname in aanbiedingsboek/-folder voor buitenlandse markten etc.
9. Voordrachten (prijzen
en optredens).
10. Uitnodigingen (boekenbal, reizen)
