BASIS VOOR KOSTPRIJSBEREKENING
E-BOEK
ALGEMEEN
Spin-off of tweelingproductie
De kostprijs van het e-boek is afhankelijk van de relatie met de gedrukte
versie.
Als backlist-exploitatie is het e-boek een spin-off van het gedrukte boek.
Dat wil zeggen dat alle kosten met uitzondering van de fysieke productie van
het eboek zijn verdisconteerd in de gedrukte versie van het boek, en dat de
royalty van de gedrukte versie daar ook op gebaseerd is. In de spin-off
variant zijn er alleen kosten voor distributie en beveiliging.
Als nieuwe titel, die tegelijk als boek en als e-boek verschijnt bij
dezelfde uitgever, is het
logischer om uit te gaan van een tweelingproductie en de kosten volgens
een bepaalde sleutel over de beide producties te verdelen. Ten opzichte van
de spin-off variant en ook ten opzichte van de situatie waarbij alleen een
boek wordt geproduceerd, zijn de royalty's op het gedrukte boek dan hoger.
De auteur heeft de vrijheid om alleen een drukversie bij de uitgever onder te brengen en
het e-boek als spin-off in eigen beheer uit te geven. De royalty van de
gedrukte versie zal in dat geval gebaseerd zijn op de situatie waarbij
alleen een boek wordt geproduceerd, waarbij
alle kosten op de gedrukte exploitatie rusten en daarin al zijn
verdisconteerd. Er is alleen sprake van
'meeliften op kosten van de uitgever' als
de spin-off profiteert van variabele kosten die de uitgever heeft
gemaakt ter vergroting van de bekendheid van de auteur of het boek: promotiekosten
(II.1). In dat geval is het redelijk als de auteur de uitgever laat
delen in de opbrengst van het e-boek. Het best kan daarvoor de staffeling
worden gebruikt die voor het gedrukte boek wordt gehanteerd, omdat de
vergoeding voor de uitgever dan stijgt met de effectiviteit van de promotie.
Een andere variant is een joint venture tussen auteur en uitgever, waarbij
kosten en opbrengsten gelijkelijk worden gedeeld.
Prijs
Internationaal ligt de prijs van het e-boek ruwweg op 70% van de gedrukte
versie van dezelfde titel. De gemiddelde prijs van het gedrukte boek ligt op
ca. € 20,-. Het eboek zou dan € 14,- kosten. Door de centrale distributie
zal er in de praktijk waarschijnlijk een vaste prijs ontstaan, met het
mogelijke gevolg dat die dichter bij de prijs van het gedrukte boek zal
liggen. De nettoprijs blijft fors lager. Op e-boeken zit 19% btw tegen op boeken
6%.
Omzet
De gemiddelde omzet per gedrukte titel is sterk gedaald. De modus (wat geldt voor de
meeste titels) ligt tussen 800-1500 exemplaren. Voor de verwachte omzet op
lange duur is het van belang te realiseren dat een aantal redenen waarom
mensen liever een boek kopen dan lenen, voor digitale boeken niet opgaat.
Digitale boeken worden bijvoorbeeld niet in de kast gezet, en elk
bibliotheekexemplaar voelt alsof het voor het eerst wordt
opengeslagen. De bibliotheek zal waarschijnlijk belangrijker worden. In
landen waar de ontwikkeling verder is gevorderd, is het digitale boek pas na
afloop van de commerciële exploitatie
beschikbaar in de bibliotheek,
die vooralsnog alleen de drukversie krijgt. Als de auteur straks nog omzet
en inkomen aan de backlist wil ontlenen, moeten e-boeken ook in het bibliotheekcircuit
worden beveiligd tegen duplicatie.
INVENTARISATIE VAN KOSTEN
I. Vaste kosten
I.1. Fysieke productie
De kosten voor de fysieke voortbrenging van een e-boek zijn nihil. Een eboek
is het geredigeerde en gecorrigeerde digitale manuscript van de auteur,
geconverteerd naar pdf, en een verkleining van het bestaande omslag of ander
klein plaatje. Conversie en verkleining zijn eenvoudig en kunnen in principe
zonder kosten online worden uitgevoerd.
I.2. Algemene pre-press kosten, boek en eboek
a. Redactie
Uurprijs of strukprijsbasis. Intern of uitbesteed. Kosten
variëren sterk naar leeftijd en ervaring van de redacteur, maar ook per
auteur en per manuscript. Uitbesteden op gespecialiseerd HBO-niveau vanaf €
3000 bruto p. maand (uitgeverskosten). Echter meestal intern, ca. € 6000,-
bruto p. maand (uitgeverskosten). Per boek van gemiddelde omvang en
redactiebehoefte zijn de redactiekosten te begroten op € 1.500-5.000.
b. Correctie
Stukprijsbasis. Spellingscorrectie is vrijwel helemaal geautomatiseerd en
gebeurt grotendeels door de auteur. Er is een laatste-ronde correctie die
steeds vaker wordt uitbesteed. Kosten variëren van € 300-800 voor een
gemiddelde boekomvang. Voor tekst die moet worden overgebracht naar nieuwe
spelling bedragen de kosten op dit moment ongeveer het viervoudige.
c. Zetkosten (layout binnenwerk)
Stuksprijs. Sterk gedaald door software voor tekstopmaak en
zetsjablonen. Kosten varieren van € 200-500 voor een gemiddelde boekomvang.
d. Omslagontwerp, ISBN, barcode
De kosten voor een papieren omslagontwerp variëren van € 100-800.
Omslagsjablonen drukken de kosten. Een ISBN-registratie kost € 10,- en een
barcode € 5,-. Als het omslag voor de drukversie er eenmaal is, zijn de
kosten voor het omslag van een eboek nihil. Als er geen papieren omslag is,
kost een omslagje € 25-100. Het vergt geen speciale kennis of software meer.
Een algemene opmerking over
pre-press kosten: de laatste jaren zijn uitgevers de redactie en correctie
steeds vaker gaan uitbesteden, en het zetwerk is grotendeels
geautomatiseerd. De kwaliteit wisselt sterk. In de praktijk zijn auteurs
veel extra tijd kwijt met het corrigeren van de corrector en de zetter. De
oorzaak ligt veelal bij wijzigingen die voor de hele tekst tegelijk worden
doorgevoerd in programma's voor tekstopmaak. De tekstindeling van de auteur
valt weg; alle aanhalingstekens vallen weg; alle cursiveringen vallen weg;
een volledige correctieronde valt weg. De auteur moet deze vergissingen zelf
herstellen. Op dit gebied heeft de kostenbesparing voor uitgevers de auteur
een vrij zware correctietaak bezorgd, die niet wordt vergoed.
I.3. Opslag-, distributie-
en beveiligingskosten, specifiek voor eboek
a. Stallings- en
distributiekosten
Stalling en distributie voor het handelskanaal zal waarschijnlijk centraal
gebeuren, door het Centraal Boekhuis. Volgens laatste mededeling worden de
kosten per titel in september bekend gemaakt.
b. Beveiliging
Als onder a.
Een algemene opmerking over
beveiligingskosten: Onbeveiligde distributie is een optie. Voor het
behoud van de economische waarde op langere termijn is beveiliging
echter noodzakelijk. Voor de auteur weegt dit mogelijk zwaarder dan voor de
uitgever. Lagere (goedkopere) beveiliging dan DRM-3 (apparaatherkenning) is
voor distributie in het handelskanaal niet verstandig.
I.4 Standaard-presentatie
Vaste kosten. Presentatie in
eigen aanbiedingsfolder, presentatie online, presentatie in het
bestelsysteem van het Central Boekhuis, verzending van leesexemplaren,
persbericht. Ruwweg € 70-125 per titel.
II. Variabele kosten
II.1 Promotiekosten
Promotiebudgetten lopen sterk uiteen per uitgever en per boek. Anders dan
presentatiekosten, die voor alle uitgaven worden gemaakt, worden
promotiekosten specifiek gemaakt ter vergroting van de bekendheid van een
bepaalde auteur of een bepaalde titel. Dat kan gebeuren in de winkel, in de media, op
beurzen, en door voordracht voor prijzen. De trend is
dat het budget wordt ingezet op steeds minder titels. De overgrote
meerderheid van titels wordt wel gepresenteerd maar niet gepromoot.
II.2 Overheadkosten
Huisvestings-, kantoor-,
personeels-, administratie-, nuts-, representatie-, reiskosten, aansluiting Centraal
Boekhuis etc. Geen schatting.