De
stichting:
Auteursdomein
is een non-profit uitgeverij
die in september 2005 werd opgericht om waardevolle literatuur, waarvan de omzet terugliep en die door uitgevers daarom werden afgestoten of niet langer op voorraad
gehouden, opnieuw leverbaar te maken
met behulp van de destijds nieuwe techniek van
printing on demand. Dit moest auteurs een redelijk inkomen bieden uit heruitgaven. Daarnaast
zet Auteursdomein zich ad hoc in voor betere
contracten voor auteurs en vertalers, transparante
kosten en een goede voorlichting over
marktontwikkelingen. De uitgeverij is een ongesubsidieerde belastingplichtige stichting. Manuscripten worden onderworpen aan onafhankelijke externe redactie. Op de relatie met auteurs is het standaard Auteurscontract van toepassing.
Oprichters: Pauline van de Ven, Eisjen Schaaf
Contactpersoon: Janneke Doreleijers
Sinds 2016 is Stichting Auteursdomein in het handelsverkeer een imprint van DVU.
Fondslijst
Achtergrond:
Onder
invloed van een aanhoudend grote titelproductie en
tariefstijgingen in de centrale opslag viel
de
winkelduur van het literaire boek tussen 1995 en
2005 terug van 8 à 10 jaar tot minder dan 1 jaar.
Ook de opkomst van het 'winner-takes-all', dat karakteristiek is voor de digitale verkoop, speelde hierbij eveneens een rol. In 2009 werd het dieptepunt bereikt met een
standaardopname van 3 maanden in het assortiment
van de grote boekhandelsketens (voor
niet-bestsellers).
De dramatische gevolgen voor het inkomen van
schrijvers en vertalers werden vastgelegd in
onderzoeken van de Stichting Fonds voor de
Letteren en de Vereniging van Schrijvers en
Vertalers. De overgrote meerderheid van professionele literaire auteurs verdient tegenwoordig een inkomen op of onder het bijstandsniveau. Slechts een handvol auteurs is nog in staat van scheppend werk te leven. De omzet is met andere woorden gespreid over een slinkend aantal titels, waarbij de verkooppieken voor een klein aantal bestsellers steeds hoger zijn geworden.
Het
doel:
Hoofddoel is professionele auteurs en vertalers te
helpen om waardevolle Nederlandse en Vlaamse
literatuur zelfstandig leverbaar te houden met
behulp van voorraadvrije technieken, en te
bereiken dat ca. 50 (inplaats van 10 ) procent van
de verkoopopbrengst van backlisttitels aan de
auteur toekomt. In brede zin wordt bevorderd dat
een goedgeinformeerde auteur de marktpositie kan
innemen die hem toekomt als schepper van het werk
waaraan de hele bloeiende boekenbranche haar inkomen ontleent.
De
middelen:
Een
online studio met handleidingen voor de
productie van printing on demand, e-boeken en
luisterboeken, low budget en bruikbaar voor
leken (WYSIWYG).
Een
webwinkel waar auteurs hun werk gesigneerd
kunnen verkopen
Een
aansluiting op het Centraal Boekhuis die auteurs
op uitgeversvoorwaarden toegang biedt tot de
distributie in het handelskanaal
Contracten
met een PoD-drukker en andere leveranciers die
auteurs op uitgeversvoorwaarden toegang geven
tot de productie
De
stichting onderhandelt collectief over
marktvoorwaarden voor titels op de fondslijst
Resultaten hoofddoelstelling:
In de verkoop van gedrukte boeken (PoD) werd
het 50% doel bereikt in verkoop van gesigneerd
werk via de website. De opbrengst van online
verkoop van auteursrestanten ging zelfs volledig
naar de auteur. Het bleek echter moeilijk
voldoende publiek naar de website te trekken,
waarna is besloten de titels leverbaar te maken in
het boekhandelskanaal, via een aansluiting op het
Centraal Boekhuis. Sinds maart 2010 loopt alle
verkoop via het CB. Op de verkoop van on demand
gedrukte boeken kan door de hoge kostprijs
maximaal 30% worden uitgekeerd.
Najaar
2013 bracht een beleidswijziging bij Bol, dat nu
ook boekwinkels ging toelaten als online
aanbieders. De omzet namens auteurs via
Auteursdomein daalde daardoor sterk. De stichting
zag zich genoodzaakt de PoD voor de levende
backlist te beeindigen. De backlist werd voor
auteurs leverbaar gemaakt in digitale vorm en de
verkoop verplaaste zich deels naar de websites van
de auteurs.
Andere resultaten:
De zichtbaarheid van backlisttitels werd
belangrijk vergroot door de openstelling van de
ISBN-bank in het Publieke Domein in 2009, na een
door Auteursdomein aangespannen proces bij de NMA
De opstelling van een 'Recensiecode' was van
invloed op het recensiebeleid van Biblion en op de
zorgvuldigheid waarmee boeken online worden
gerecenseerd door leken
De contractpositie is verbeterd door de
opstelling van eigentijdse auteurscontracten voor
boeken en e-boeken
Op
ad hoc basis worden onwikkelingen in het boekenvak
die van belang zijn voor de rechtspositie van de
auteur ingebracht in de Vaste Kamercommissien van
Justitie.
De stichting staat aan de basis van een nieuwe
generatie uitgevers die zich opstelt als partner
van de auteur in een gezamenlijke risicodragende
onderneming.
Er zijn discussie- en voorlichtingsbijdragen
geleverd over onderwerpen als het Google
digitaliseringsproject, beveiliging van e-boeken,
overproductie en ramsj, auteursrecht, Wet vaste
boekenprijs, luisterboekenproject van de openbare
bibliotheken, bookmatching, enz.
Bij
de schrijversvereniging VSenV is gelobbyd over een
veelheid van onderwerpen. Een greep: beëindiging
van de eeuwigdurende looptijden van het zg. VSenV
'Modelcontract' voor auteurs, een contracttijd van 1
jaar voor digitale exploitaties, afzonderlijke
contracten voor PoD, luisterboeken en e-boeken,
beveiliging van e-boeken, bescherming van het
auteursrecht op luisterboeken in Openbare
Bibliotheken, verhoging van de royalty,
steekproef-controle van jaarlijkse afrekeningen,
voorlegging van onderhandelingsresultaten met
uitgevers aan de achterban, privacy behandeling van
adres- en contactgegevens van auteurs, aansluiting
van de belangenbehartiging bij de Federatie
Nederlandse Vakvereniging (FNV Kiem).
Toekomst:
De positie van de auteur wordt versterkt doordat de
productie en verkoop voor het eerst in de
geschiedenis van het boek binnen het bereik van
auteurs komt. De
stichting verwacht dat de levensduur van het
boek vanaf 2010 geleidelijk zal worden omgebogen
naar vrijwel permanent, dankzij digitale
vermeldingen en een groeiende inzet van
voorraadvrije technieken.
'Bookmatching' zal de titels in de volgende fase ook
vrijwel permanent in de verkoop houden.
Met de ingebruikname van de online studio in januari
2010 is de algemene belangenbehartiging voor auteurs
als beroepsgroep beëindigd.
Auteursdomein gaat verder als zelfstandige
non-profit uitgeverij met een studio, een online
webwinkel en eigen fondslijst waarvoor namens
auteurs en vertalers wordt onderhandeld over
marktvoorwaarden. Daarnaast blijft een onregelmatige
nieuwsbrief verschijnen met informatie die
voor auteurs en vertalers actueel en belangrijk is.
links:
Online uitgeefstudio
Petitieregister Open ISBN
Notitie auteursrecht
2009/2010
Recensiecode
Opiniestuk Google
digitaliseringsproject (NRC 2009)
