25 april 2009
 

Aanleiding tot de petitie:
conflict met openbare bibliotheken over auteursrecht

Via het loket aangepast lezen stellen de Openbare Bibliotheken tienduizenden titels ter beschikking als digitaal bestand (e-boek) en als audioboek. Het is de bedoeling dat het gebruik wordt beperkt tot blinden en slechtzienden, maar in de praktijk is er open toegang. De audiobestanden zijn te beluisteren op gewone computers en mp3-spelers en worden net als de digitale bronbestanden ('e-boeken') onbeveiligd verspreid. Inmiddels gaat het om 78.000 titels, elk jaar komt vrijwel de hele nieuwe aanwas erbij. Het is een kwestie van tijd voordat het publiek deze grootste landelijke collectie van snel in populariteit toenemende luister- en e-boeken zal ontdekken.

De situatie is vorig jaar ontstaan door de opheffing van de voormalige blindenbibliotheken en de gedwongen overdracht van hun collecties aan de openbare bibliotheken. Minister Maria van der Hoeven en haar voorgangster staatssecretaris Medy van der Laan regelden deze overdracht buiten auteurs om, hoewel de collecties vrijwel helemaal uit schenkingen van auteurs en vertalers bestonden. In de loop der jaren zijn van het gedoneerde werk behalve brailleboeken ook tienduizenden luisterboeken gemaakt. Tot 2004 was daar wettelijk toestemming van de auteur voor nodig, maar die ontbreekt grotendeels.

De voormalige blindenbibliotheken waren niet toegankelijk voor het algemene publiek; de collectie is daardoor pas zichtbaar geworden na de overdracht aan de openbare bibliotheken. Voor de meeste auteurs is het een verrassing dat van vrijwel al hun titels audioboeken zijn gemaakt. Dat zij geen invloed hebben gehad op de vertolking is een probleem, want voor de meeste titels is dit het enige audioboek dat er ooit van zal worden gemaakt, zodat niet de schrijver maar de vertolker de sfeer van het werk bepaalt. Verzoeken om verminkt werk uit de catalogus te verwijderen zijn door de bibliotheken tot nu toe niet gehonoreerd.

Auteursdomein vindt het onaanvaardbaar dat de illegale praktijk wordt gedoogd onder de vleugels van de overheid, die immers verantwoordelijk is voor de handhaving van de Auteurswet. De evaluatie die de openbare bibliotheken hebben afgesproken met de uitgevers - en die de schrijversvakvereniging VvL zegt te willen afwachten - vindt ze een doekje voor het bloeden. 'Zo'n omvangrijke overtreding van de Auteurswet evalueer je niet, die probeer je in het belang van auteurs te beëindigen op een manier die het belang van de blinden niet schaadt.' Evaluatie kan bovendien niet voorkomen dat het werk wordt verspreid buiten het bibliotheekcircuit, zodat auteurs er geen inkomen meer aan kunnen ontlenen.

Samengevat zou Stichting Auteursdomein graag zien dat Minister Plasterk de erfenis van zijn voorgangsters legaliseert in samenspraak met de twee partijen die rechten hebben - auteurs en blinden - aangevuld met de twee partijen die belangen hebben, de Vereniging van Openbare Bbibliotheken en productiebedrijf Dedicon. Auteursdomein vindt dat de bibliotheken leenrecht verschuldigd zijn, en dat uitgevers de vergoedingen die zij hebben ontvangen over werk dat zij zonder toestemming van auteurs hebben laten 'omwerken', moeten afdragen aan auteurs. Belangrijk is ook dat bibliotheken auteursrechtelijk beschermd werk niet langer onbeveiligd verspreiden, en niet zelfstandig vermeerderen.

naar petitieregister